KAVRAM TÜRLERİ

Kavram Nedir?

Kavram nesnelerin, duyguların, olayların anlamını karşılayan ifadelerdir. Kavramlar kelimelerle ifade edilebileceği gibi işaretlerle de ifade edilebilirler.[3] Kavramların üç farklı özelliği vardır. Bunlar: Esas(kendine özgü) özellik, işlevsel özellik ve ilişkisel özellik.[1]

Yeni bir kavramı birine öğretirken önceden bildiği kavramlarla bağlantılar kurarak öğretmek daha etkili bir sonuç verecektir.[1]

Türüne göre kavramları sınıflayacak olursak beş katogoride inceleyebiliriz.[2]

Bunlar:

Soyut ve somut kavramlar

Nesnel ve ilişkisel kavramlar

Üst, alt ve bağlantısal kavramlar

Kendiliğinden ve kendiliğinden olmayan kavramlar

Günlük ve bilimsel kavramlar

Soyut ve Somut Kavramlar:  Duyu organlarımız vasıtasıyla algılayabildiğimiz ya da gözleyebildiğimiz kavramlara somut kavramlar denir. Bu kavramlar belirli bir nesneyi, canlıyı ya da bir olguyu karşılayabilir. Örnek vermek gerekirse: Masa,saat, kitap, kuş, kedi, üçgen vs.

Soyut kavramlar ise duyu organlarımız vasıtasıyla algılayamadığımız, düşünsel olarak varlığı geçerlilik kazanan kavramlardır. Örnek vermek gerekirse: mutluluk, hüzün, neşe, insanlık vs.

Nesnel Kavramlar: Fiziksel varlıkları karşılamak için kullanılan kavramlardır. Örnek vermek gerekirse: Masa, çanta, dolap, çikoata vs. [1]

İlişkisel Kavramlar: Nesnel kavramlar arasındaki ilişki sonucu ortaya çıkan ve bu ilişkiyi tanımlamak üzere ortaya çıkarılan kavramlardır. Örnek vermek gerekirse: kuvvet, ivme, sürtünme vs. [1]

Üst, alt ve bağlantısal kavramlar: Üst kavram benzer özellik gösteren kavramların kabul edilen genel adıdır. Bir kavramı tanımlamak için o kavramın sadece kedisine ait özellikleri gösteren kavram adıyla tanımlayabileceğimiz gibi daha genel olarak tanımlayabileceğimiz kavramsal adını da kullanabiliriz. Bu o şey hakkında özel adı kadar olmasa da yine bilgi verir. Bir örnekle açıklayacak olursak: ‘Kedi’ bir kavramdır. ‘Hayvan’ da bir kavramdır. Kedi için ‘hayvan’ kavramını da kullanabiliriz fakat bu kavram ‘kedi’ kavramı kadar bilgi vermeyecektir bize. Burada ‘hayvan’ kavramı üst kavramdır. Alt kavramı da bir örnekle açıklamak istersek mesela ‘memeliler’ kavramı ‘hayvanlar’ kavramının bir alt katmanı diyebiliriz. Kedi için memeli ve hayvan kavramlarının ikisini de kullanabiliriz. Hayvan kavramı daha genelken memeli kavramı daha çok tanımlayan, kedi kavramı ise en çok tanımlayan kavramdır. [1]

Kendiliğinden ve Kendiliğinden Olmayan Kavramlar:  Piaget çocukların düşünme özelliklerini yansıtan kavramlara kendiliğinden oluşan kavramlar demiştir. Bu kavramlara örnek vermek gerekirse ‘miyav’ çocuk için kediyi , ‘hav hav’ köpeği karşılayabilir. Bu tür kavramlar çocukta kendiliğinden oluşmuştur.  Çocukların istenilen biçimde düşündüğünü gösteren kavramlara da kendiliğinden olmayan kavramlar denir. [1]

Günlük ve Bilimsel Kavramlar: Vygostky’e göre kavramlar günlük ve bilimsel olarak sınıflanırlar. Günlük kavramlar çocuğa direk öğretilmeyen, çocuğun büyüklerle etkileşimi sonucu çıkarımda bulunarak edindiği kavramlardır. Bilimsel kavramlar ise belirli bir tanıma dayanarak, planlı bir şekilde çocuğa öğretilen kavramlardır. [1]

Peki Kavramları Öğretirken Hangi Öğretim Stratejileri Kullanılabilir? [1]

Kavram Haritaları

Kavram ağaçları

Benzerlikler

Bellekler

Betimleme

Bilişsel Haritalar

Yol Bulma Ağaçları

İçerik Çözümleme

Anlamsal Ağlar

Çapraz Sınıflama Çizelgeleri

Anlamsal Özellik Çözümlemeleri

   
Kaynakça:
http://ogta.net/lesson/strateji-sunum
http://alperenfisne.blogspot.com.tr/2016/04/kavram-turleri.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kavram